Ik wil het even hebben over incongruentie. En dan bedoel ik niet de taalkundige stijlfout incongruentie. Incongruentie wil zeggen: dat dingen niet goed bij elkaar passen, niet goed overeenstemmen. En dat is voor veel HSP een lastig verhaal.
Incongruentie en HSP, wat heeft dat met elkaar te maken?
Ja, want hoe zit het dan bij HSP, wat bedoel ik daar dan mee? Het is iets waar veel HSP tegenaan lopen, maar vaak niet de woorden aan kunnen geven. We worden vaak in verwarring gebracht hierdoor.
Incongruentie wil namelijk zeggen dat er een discrepantie is tussen de acties én de signalen die iemand geeft. Iemand zegt iets, maar zijn of haar lichaamstaal zegt misschien wel het omgekeerde. En dat kan ontzettend verwarrend zijn voor de ontvanger, vooral als deze HSP is.
Omdat HSP vaak goed zijn in het lezen van lichaamstaal, zijn het daarom de HSP die hierdoor in verwarring raken. Meest voorkomend is dat wanneer je vraagt hoe het met iemand gaat, de persoon in kwestie zegt dat het goed gaat, terwijl alles erop wijst – alle signalen erop wijzen – dat dat niet zo is.
Hoe ga je om met iemand die incongruent is?
Je kunt het niet altijd vermijden, de omgang met iemand die vaak incongruent gedrag vertoont. Het meest belangrijk is om bewust te zijn dat je die incongruente signalen opvangt. Dat je misschien in verwarring bent geraakt door de signalen van iemand. Dus dat het niet aan jou ligt.
Moet je die persoon die incongruent gedrag vertoont attenderen op het feit dat hij of zij dat doet? Het beste is om daar subtiel mee om te gaan. Nu komt dat goed uit, want HSP reageren vaak van nature al subtiel 🙂 Soms kan je best door laten schemeren dat je doorziet dat wanneer iemand zegt dat het goed met hem of haar gaat, maar dat je aan alles ziet dat het niet zo is. Volg je gevoel, dat is mijn advies. Je kunt dat zelf op het moment het beste inschatten.
Zit er een verschil tussen perceptie van een man of vrouw?
Een kort antwoord: voor zover ik weet, zit er geen verschil tussen man en vrouw. Als ontvanger. Misschien wel als zender, zo kan ik mij voorstellen. Mannen die geleerd hebben meer vanuit de ratio te werken en heel sterk het gevoel onderdrukken. Zodat deze ook niet tot uiting komt. Dan zouden vrouwen vaker incongruente signalen sturen. Ik kan het niet staven, maar dat zou kunnen.
Mijn verhaal als HSP man
Zoals wel vaker op deze plek, wil ik hier een ervaring van mijzelf delen. In een ander leven werkte ik bij een bedrijf waar een soort reorganisatie plaatsvond. Daardoor kreeg ik een nieuwe manager. Een vrouwelijke manager. Nu heb ik daar helemaal geen moeite mee dat een vrouw mijn baas is. Totaal niet. Maar in dit specifieke geval wel. Ik zag namelijk bij haar dat ze doelbewust loog. Dan beweerde ze iets wat niet klopte. Maar daarmee maakte ze me wel aan het twijfelen – onzeker als ik ook nog eens was.
Met dat liegen kon ik moeilijk omgaan. Ik weet nu dat meer HSP moeite hebben met mensen die liegen. En dat deed zij dus, veelvuldig. Om iets te bereiken, dat was haar manier. Zo had ze dat blijkbaar geleerd in haar leven. Ik had daar moeite mee. Ik was niet ad rem genoeg om haar daarop te wijzen, dat durfde ik toen niet. Met dat liegen vertoonde ze soms ook incongruent gedrag. Dan zat ze me bijvoorbeeld op te hemelen, maar ergens voelde ik dat ze het niet meende. Dat bracht me in verwarring. Ik kon geen hoogte van haar krijgen.
Misschien is de uitdrukking – geen hoogte van iemand krijgen – wel gemaakt voor iemand die incongruent gedrag vertoont. In ieder geval, de uitkomst voor mij was dat ik mij niet prettig meer voelde op die werkplek. Dit was een belangrijke reden voor me om rond te gaan kijken naar een andere baan.
Beste HSP, ik herken veel in dit verhaal. Zo had ik een leidinggevende waarvan ik altijd het idee had dat ze boos was op mij en ontevreden over mijn werk. Als ik dit besprak met haar gaf ze aan dat ze me echt een goed en waardevol deel van het team vond. Dit duurde een jaar, daarna liet ze me weten dat ik teveel ziek was geweest (wat niet zo was) en dat ik daarom niet langer bij het bedrijf kon werken. Via andere collega’s die meer betrokken waren met andere leidinggevenden hoorde ik dat ze al die tijd ontevreden was geweest met mij en moeite had met mij als persoon omdat ik erg extravert en expressief
kan zijn. Een jaar lang dacht ik dat het aan mij lag, dat ik gek was. Imposter syndrome had. En wat bleek.. ze loog een jaar lang niet alleen tegen mij, maar ook tegen vele collega’s. Ik was niet gek, ik voelde haar onoprechtheid aan waar anderen, vooral in het begin dit niet opmerkten. Heel lastig.
Dank voor het delen van je verhaal, Jolien! Ja, omdat empathie een talent van je is, en je mensen kunt ‘lezen’, prik je daar doorheen, waar de meesten dit niet kunnen. En toch kan het je in verwarring brengen. En denken dat het aan jou, aan jezelf ligt.