Voor hooggevoelige mensen is het omgaan met (teveel) prikkels dagelijkse kost. Het is namelijk inherent aan die hoogsensitiviteit (of HSP) dat het gevaar aan overprikkeling altijd dreigt. Maar wat zijn die prikkels precies? En hoe werkt dat bij jou? Kun je ook last hebben van te weinig prikkels, onderprikkeling?
Wat zijn die prikkels?
Prikkels zijn stukjes informatie die via zintuigen binnenkomen en in je hersenen verwerkt worden. Zo kun je prikkels zien, horen, voelen, ruiken, en proeven. Dit zijn externe prikkels, die komen uit je buitenwereld. Maar er zijn ook interne prikkels, daarbij kun je denken aan bepaalde pijnen, gedachten en gevoelens.
En die overprikkeling, hoe werkt dat?
Bij overprikkeling krijg je dus zoveel prikkels binnen, dat je hersenen ze niet goed meer allemaal kan verwerken. Bijna iedereen ervaart weleens overprikkeling, niet alleen hooggevoelige mensen. Maar HSP ervaren het wel stelselmatig.
Belastbaarheid en prikkels
Gedurende een periode verandert je weerbaarheid. Hoe goed je op een bepaald moment prikkels kunt verwerken. Dat is je belastbaarheid. Dat kun je zien als een golfbeweging. ’s Morgens als je opstaat heb je bijvoorbeeld een hoge belastbaarheid, die eerst nog toeneemt, en dan langzaam afneemt. Op zo’n moment van hoge belastbaarheid, kun je de meeste prikkels verwerken, kun je het meeste aan. Dat zijn de momenten waarop je goed dingen kunt gaan ondernemen. Op momenten van een lagere belastbaarheid, kun je kijken of je jezelf wat kunt ontzien. Zo kun je daar wat bewuster mee omgaan. Kun jij ook zo’n golfbeweging bij jezelf zien?
Dit is een voorbeeld van hoe het gedurende de dag eruit kan zien:
Wat kun je doen aan overprikkeling?
Op piekmomenten ontkom je soms niet aan die overprikkeling, hoe hoog je misschien ook in die belastbaarheid zit. Tijdens een verjaardag, een concert, een vergadering. Dat gebeurt gewoon. Als je accepteert dat dat gewoon zo is, scheelt al een stukje. Als je ertegen in verzet gaat, werkt het averechts. Probeer mee te gaan, mee te gaan met het moment. En achteraf, dan kun je hersteltijd nemen. Tijd voor jezelf. Dat is belangrijk. Goed voor jezelf zorgen. Op jezelf letten is essentieel voor HSP.
Kun je dan ook onderprikkeld raken?
Jazeker. Iedereen heeft een juiste balans nodig. Niet teveel en niet te weinig prikkels. Als je te weinig prikkels krijgt, kun je verveeld raken en zelfs een bore-out krijgen. Het type HSP dat meer prikkels nodig heeft dan gemiddeld is de High Sensation Seeker (HSP-HSS). Iemand die daar alles over weet te vertellen is bijvoorbeeld Saskia Klaaysen, in haar boek Prikkels bijten niet.
HSP mannen en prikkels
Mijn idee is dat mannen over het algemeen beter met prikkels omgaan dan vrouwen. En dat doen ze door meer eigen tijd te claimen. Door die hersteltijd, kom je weer tot jezelf. Mannen hebben dan bijvoorbeeld een hobby, of sport. Om zo tot zichzelf, tot rust te komen. Vrouwen doen dit minder makkelijk, vaak ook omdat ze de zorgtaak voor het gezin op zich nemen. Of iets ondernemen met vriendinnen, waardoor ze nog niet aan zichzelf toekomen.
Op zich is het prettig voor de man dat hij die ruimte neemt, wat wel een nadeel kan zijn is dat mannen minder snel ontdekken dat ze hoogsensitief zijn, omdat ze minder snel tegen die overprikkeling aanlopen.
Mijn verhaal als HSP man
Toen ik voor het eerst las over overprikkeling, zo’n 15 jaar geleden, kon ik het niet goed plaatsen. Ik las erover in het boek van Elaine Aron, Hoogsensitieve Personen. Ik las de ervaringen van de mensen. Maar het was voor mij te abstract. Ik kon het niet relateren aan iets wat bij mij gebeurde. Pas bij het boek van Tom Falkenstein, Hoogsensitieve Mannen, werd voor mij duidelijk dat ik er ook echt last van had, op sommige momenten.
Ik had er bijvoorbeeld last van op de middelbare school, in de pauzes. Dan was het zo druk in de kantine met veel mensen, veel gesprekken en geluiden die door elkaar liepen. Wat er dan gebeurde, dat gevoel, dat kon ik niet goed beschrijven. Ook kon ik er ook geen naam aan geven. Ik wist niet dat er meer mensen ook last van hadden, maar dacht dat ik de enige was. Ik dacht: ik ben gewoon een beetje raar.
Nu ben ik blij dat ik weet dat het overprikkeling was. Tuurlijk, een beetje raar ben ik wel, maar wel een echte HSP man!
