Veel mensen met eetstoornissen zijn hoogsensitief. Als je heel gevoelig bent, heb je gedurende je leven manieren bedacht om met al die prikkels om te gaan. Want als je hoogsensitief bent, werken je brein en lichaam gewoon anders. Dat kan best lastig zijn, vooral als je die eigenschap niet mag laten zien of als anderen je gevoeligheid irritant vinden. Dit kan uiteindelijk leiden tot veel negatieve gedachten en zelfs eetstoornissen. Ook bij mannen.
Overleefstrategieën
Bij veel mensen met eetproblemen wordt hoogsensitiviteit vaak niet herkend als risicofactor. Het is vaak onbekend of wordt gezien als weer een nieuw label, wat kan leiden tot misverstanden over gedrag. Denk bijvoorbeeld aan een kind dat snel boos werd of heel druk was, of kinderen die altijd voorbeeldig waren en daarvoor beloond werden. Dan denk je niet meteen aan overprikkeling of hoogsensitiviteit, zeker in het verleden niet. Bovendien richt je als HSP je zintuigen vaak naar buiten, in plaats van naar jezelf.
Als die hoogsensitiviteit niet wordt herkend en wanneer je niet goed leert omgaan met emoties en prikkels, raak je constant overprikkeld. Je voelt je niet veilig en bent de hele dag je omgeving aan het scannen. Zo ben je bezig met overleven in plaats van leven, wat leidt tot een continue stroom van negatieve gedachten, die kunnen leiden tot somberheid zelfs depressie. Omdat je in de overleef-modus staat, ontwikkel je overlevingsstrategieën om je te kunnen handhaven. Het grote nadeel van deze strategieën is dat ze kunnen uitgroeien tot emotionele problemen en dus zelfs eetstoornissen.
Mannen en eetstoornissen
Eetstoornissen komen ook bij mannen voor, ook al wordt het meestal als een ‘vrouwenkwaal’ gezien. Cijfers tonen bijvoorbeeld aan dat 5 procent van de mensen met anorexia nervosa man is, dus een heel laag percentage. Waarschijnlijk echter ligt dat percentage een stuk hoger, omdat er door mannen niet over gesproken wordt. Het is vrijwel onzichtbaar. Bovendien willen de mannen vaak ook niet toegeven dat ze lijden aan een ‘meidenprobleem’. Wat ook meespeelt is dat bij vrouwen het vooral gaat om gewicht, zo slank mogelijk zijn. Bij mannen is het vooral spieren. Dus het ideale lichaamsbeeld is anders voor een man en vrouw. Maar de oorzaken van anorexia nervosa liggen niet bij dat lichaamsideaal. Dat heeft met name te maken met onzekerheid, lage zelfwaarde en perfectionisme, naast een vertekend lichaamsbeeld. En zeker die eerste drie komen veel voor bij HSP.
Mijn verhaal
Ik heb geen eetstoornis. Punt. Dat had misschien wel kunnen ontstaan, omdat ik in het verleden wel heel onzeker was, gecombineerd met een lage zelfwaarde en perfectionisme. Toen ik jonger was, had ik graag iets gespierder willen zijn. Ik keek graag naar actiefilms en zag hoe de held dan weer de slechteriken in elkaar sloeg. Ik ben wel een tijdje naar de sportschool gegaan, maar echt spieren kweken kwam er niet van. Toch vond ik het geen probleem. Ik had meer last van mijn al vroeg wijkende haargrens, maar dat is een ander verhaal.
Ik heb wel altijd een bepaalde houding tegenover eten gehad. Ik ben van nature slank en heb een snelle stofwisseling. Van jongs af aan was ik licht en bleef ik dat gedurende mijn leven. In de loop van mijn jaren ben ik iets aangekomen, maar afgelopen jaar ben ik bewuster gaan eten, met name beter gaan letten op de suikerinname. Ik had namelijk op verschillende momenten van de dag last van flauwtes, die ik dan te lijf ding door wat te eten (vaak producten met suiker). Ik had niet door dat juist door dat soort producten met suiker (koekjes, snoepjes) die flauwtes werden veroorzaakt.
Wat werkt voor HSP?
Het is pas de laatste honderd jaar of zo ingeburgerd dat we in Nederland driemaal op een dag een maaltijd eten. Voor hoogsensitieve mensen is het vaak beter om juist vaker wat kleinere maaltijden te nemen, dan driemaal een grotere. Ook is er vaker dan bij niet-HSP sprake van een overgevoeligheid of allergie voor bepaalde stoffen; wees je bewust dat dit het geval kan zijn. Want jij bent anders dan de grote meerderheid. Waar de gemiddelde persoon nergens last van heeft, lopen wij vaak tegenaan.
Het afwijzen of ontkennen van je hoogsensitiviteit heeft een hoge prijs. Je hebt geen contact meer met wie je werkelijk bent, je staat meters ver van je gevoel af past je aan de ideeën van anderen aan in plaats van aan de signalen van je eigen lichaam. Om succesvol te herstellen van een eetstoornis is stap één het herkennen én erkennen van die hoogsensitiviteit, dát is wezenlijk. Daarna komt dan het werken aan een positief zelfbeeld en het vertekend lichaamsbeeld. Maar het begint bij de erkenning.
