Zingen. Het lijkt iets voor muzikale mensen, voor mensen met “talent”. Maar weet je wat me opvalt? De meeste mensen kunnen een toon gewoon redelijk goed nadoen. Misschien niet perfect, maar wel herkenbaar. Zelfs mensen die zeggen dat ze niet kunnen zingen, kunnen verrassend vaak tóch een melodie meezingen als ze ontspannen zijn. Het is toch bijzonder dat mensen, als ze een toon horen, dat kunnen nádoen?
Sinds een jaar of drie volg ik zelf zangles, en ik merk hoe bijzonder het is om je stem echt te leren gebruiken. Niet alleen technisch, maar ook gevoelsmatig. Zingen gaat voor mij over ruimte innemen, afstemmen, jezelf laten horen. Maar het ook gewoon dúrven! Omdat ik er veel mee bezig ben, bracht het me op de vraag: hoe kan het dat mensen überhaupt kunnen zingen? En: zit daar misschien een link met hoogsensitiviteit?
Je brein als stem-tuner
Laten we beginnen bij het begin: hoe werkt dat eigenlijk, een toon nadoen?
Als je een toon hoort, gebeurt er iets bijzonders in je brein. Je auditieve systeem vangt het geluid op en je hersenen vergelijken die toon razendsnel met wat je al kent. Vervolgens geven ze via een soort ‘interne spiegel’ een seintje aan je stemapparaat: zo moet je klinken. En dan doen je stembanden (vaak) iets wat in de buurt komt.
De meeste mensen kunnen dat vrij goed. Niet per se loepzuiver, maar wél herkenbaar. Slechts een klein percentage (ongeveer 4%) heeft amusia: zij kunnen toonhoogtes niet goed onderscheiden. De rest van ons heeft een vrij natuurlijke afstemming tussen wat we horen en wat we zelf kunnen produceren.
En dat is best bijzonder, als je erover nadenkt. Zingen is eigenlijk een vorm van precisiewerk, maar dan met je gevoel erbij.
Een kwestie van overleven?
Oké, maar waarom kunnen we dit eigenlijk?
Er zijn theorieën die zeggen dat ons vermogen om toon te herkennen en te reproduceren evolutionair is ontstaan. Lang voordat we taal hadden, communiceerden we met klanken, toonhoogtes en ritmes. Denk aan oerkreten, geruststellende geluiden of waarschuwingsroepen. Een toon kon verschil maken tussen veiligheid of gevaar.
Samen zingen (of geluid maken) had ook een verbindende functie. Door in hetzelfde ritme of op dezelfde toon te ‘zijn’, ontstond groepsgevoel. Denk aan rituelen, wiegeliedjes, of samen zingen in een koor of stadion. Die gedeelde toon is letterlijk een vorm van afstemmen.
Dus ja: je zou kunnen zeggen dat zingen diep in ons systeem zit. Niet als kunstje, maar als oer-vaardigheid.
En HSP dan? Zingen we anders?
Als hoogsensitieve man merk ik dat zingen voor mij meer is dan ‘een liedje doen’. Het raakt me, fysiek en emotioneel. En ik hoor vaak dat andere HSP dat ook zo ervaren. Maar is er ook een verband tussen hoogsensitiviteit en muzikaliteit?
Er is weinig direct onderzoek naar, maar er zijn wél signalen die erop wijzen dat HSP nét iets anders omgaan met geluid en toon:
- Meer detail, meer nuance
HSP zijn gevoeliger voor subtiele prikkels. Dat betekent dat je sneller verschillen hoort in toonhoogte, kleur van de stem, vibratie. Je pikt als het ware meer informatie op uit een klank. - Emotionele diepgang
Muziek – en zeker zang – is emotie. Veel HSP voelen muziek dieper, intenser. Dat kan het zingen intiemer maken, maar ook spannender. Want als het zó dichtbij komt, voelt het kwetsbaar om jezelf te laten horen. - Afstemming als tweede natuur
Veel HSP voelen feilloos aan wat er ‘klopt’ of ‘botst’ in een groepsdynamiek. Dat zie je ook terug in zang: de neiging om harmonie te zoeken, om precies te passen in de klankkleur van de groep of muziek.
Het is niet dat HSP per definitie beter zingen. Maar de gevoeligheid voor klank, sfeer en emotie kan wél bijdragen aan een sterkere afstemming – op jezelf én op de muziek. Maar zelf denk ik wel dat er in verhouding veel HSP werkzaam zijn in de muziek(industrie).
Wat ik ook vermoed, is dat in verhouding veel HSP bang zijn om voluit te zingen. We zijn sowieso vaak al meer geremd, en veel van ons zijn bang voor afwijzing.
Wat zingen kan betekenen voor HSP
Sinds ik zangles volg, zie ik zingen ook als innerlijk werk. Het is oefenen in ruimte innemen, in loslaten, in jezelf durven laten horen zonder masker. En ook is een een mooie manier om te ontprikkelen (tenminste voor mij werkt dat zo!) .
Misschien herken je dit ook wel (zo was ik vroeger ook..):
-
- Je voelt de neiging om te zingen, maar je houdt je in.
- Of je zingt stiekem mee, maar durft niet voluit.
- Je vindt het eng omdat anderen je kunnen horen
Dat is allemaal oké. Ga op zoek naar wat jij nodig hebt om wel lekker te kunnen zingen. Is het op een plek waar niemand je kan horen? Misschien buiten, in het park? Is het een moment waar je helemaal alleen thuis bent, en niemand om je heen hebt die – eventueel – commentaar kan geven?
Zingen helpt je om bij jezelf te komen. En zie het ook niet als prestatie, maar als beleving. Ook al merk ik dat door het vaker te doen, mijn stem ook beter wordt. Ik neem mijn stem soms op en als ik naar oudere opnames luister, hoor ik dat ik anders zing dan voorheen. Ik zou het meer ‘zangeriger’ noemen.
Tot slot
Zingen is veel meer dan noten raken. Het is een manier van voelen, afstemmen, verbinden. Het feit dat we als mens überhaupt kunnen zingen, zegt iets over onze oorsprong en over onze behoefte aan verbinding.
Voor hoogsensitieve mensen kan zingen een extra rijke ervaring zijn. Je stem gebruiken is letterlijk jezelf laten horen. En ja, dat vraagt misschien wel een soort moed. Maar het kan ook enorm bevrijdend zijn. En het werkt super goed als ontprikkel-methode. Ga het dus vooral ook doen (als je het nog niet doet !) !
